Skip to main content

ISTÓRIA EMA XINA SIRA NIA BISNIS


Karik uluk nia aman fan bé-minerál iha dalan ninin,
Nia oan sei loke restaurante,no nia bei-an sei loke fábrika bé-minerál nian.

           Wainhira ema Malaizia ukun-an tiha, grupu ida nia identidadi bele identifika ka hatene liu husi servisu nebé sira halo. Ema Melaiú koiñesidu nudar agrikultor. Ema Xina halo kontratu no domina sidadi. Ema Indianu sira hela bairru no servisu iha tos. Hafoin nasaun ne’e ukun-an liu tiha dékadu lima, identidadi grupu nebé bele identifika liu husi ema ida-ida nia servisu hahu lakon. Ema Melaiú no India mos hahu halo kontratu.  Ema Xina fali, komérsiu sai ona hanesan sira nia servisu prinsipál.

            Baze Ekonómika Foun nebé introdus iha inísiu tinan 1970, produs no hamosu duni emprezáriu balu, ema matenek iha komérsiu, no líder kompainia husi ema rai-laran, tantu husi grupu izlaun no grupu relijiaun seluk. Indikasaun ne’e fó prova katak komérsiu nudar área nebé bele aprende, no laos monopóliu husi grupu sosiedadi ida nian. Maibé, iha esforsu balu atu hamate ema Xina nia dominasaun iha área komérsiu, tó oras ne’e laiha rezultadu. Tanba relasaun komérsiu entre ema Xina forte lahalimar, ne’e duni susar atu sobu. Ida ne’e mak realidadi kuandu ema koalia konaba grupu sosiedadi Xina sira nia moris.


            Asaun ne’e la konsidera patriótiku. Ema Xina sira halo nune, laos tanba sira la hadomi sira nia rai ran fakar fatin. Maibé tanba sira tenki kontinua moris no lao ba oin. Sira husik sira ida-ida nia família nodi muda ba Austrália, Kanadá, Norte Amérika, Europa no Timor Leste. Saida mak sira halo nudar prosesu kontinuasaun sira nia bei-ala mai iha rai Malaizia. Evolusaun istória ne’e sei kontinua akontese atu kompleta ezijénsia síkulu ekonómiku mundiál nebé modifika beibeik. Ema Xina nudar ema rasa nebé fleksível tebetebes, fasil mudifika-an, no bele adapta-an ho situasaun oioin. Sira sei bele moris no buka han-hemu iha nebé deit sira ba.  Ida ne’e mak parte ida husi ema Xina nia matenek no abilidadi.
            Ema Xina sempre haré dok ba oin no sira la husik kondisaun sai estátiku ka mate iha fatin. Iha istória ema Xina nia komérsiu, ita sei haré katak komérsiu ema Xina nian sempre iha kresimentu ka mudansa. Sira bokan lais no bele foti oportinidadi negósiu nebé foun. Karik uluk nia aman fan bé-minerál iha dalan ninin, nia oan sei loke restaurante, no bei-oan sei loke fábrika bé-minerál. Atu dezenvolve-an liu, ema ne’e tenki muda-an laos deit fíziku-isin  nian maibé  mos mentál, ispíritu no hodi habesik-an ba Nia nebé iha Leten Ás.  Ema ida nia hakarak atu modifika-an mak nudar xave prinsipál ba nia susesu.
            Istória komérisu ema Xina nian hatudu katak iha mudansa boot barak no importanti. Halo komparasaun entre istória inísiu ema Xina mai iha rai Malaizia no pozisaun ema Xina agora ne’e. Ita sei haré, entre jerasaun da’uluk nebé mai uluk liu ho jerasaun tuir mai, hatudu diferente boot. Iha diferente boot ne’e nia kotuk, sira  iha nafatin buat nebé hanesan, mak ne’e: ispíritu hodi hasae moris diak no fiar ba komérsiu nudar mekanizmu hodi hametin posizaun ekonómika pesoál, família, komunidadi, no sira nia rasa.
           

Rezumu ikus
, komérsiu ema Xina laiha formalidadi barak no burokrásia. Sira hakas-an halo atividadi komérsiu ne’e sai fasil diak liu. Tanba formalidadi no burokrásia hamate  rotasaun ekonómika.

Comments

Popular posts from this blog

SERÁ QUE LIBRA, A MOEDA DO FACEBOOK DOMINARÁ O MUNDO?

NOVA YORKA, TIMOR NOW HATENE - O mais novo Libra digital ou "cripto-currency" do Facebook, sua presença é perturbada por órgãos financeiros tradicionais, como bancos e outras instituições financeiras. Mas o Libra terá sucesso como seu 'pai', Bitcoin como agora? "Isso realmente ameaça o governo que emite moeda, os bancos que o salvam e a rede de transmissão real", disse Tally Jason Brown, CEO do aplicativo de pagamento automático de dívidas, divulgado pela CNBC, na quarta-feira (26/6). "As pessoas não entendem como isso pode ser perturbador se o Libra for realmente lançado", continuou Brown. Ele prevê que, se Libra for oficialmente lançado em 2020, mais tarde os procedimentos para enviar e pagar dinheiro tradicional, como transações de contas, funcionarão lentamente. Mas o lado positivo é que o lançamento do Libra ajuda as pessoas a obterem dinheiro rapidamente de qualquer lugar do mundo. "A moeda Libra rapidamente se tornará a princi...

ESTRADA LUXU FALTA MANUTENSAUN

Foto: Estrada nasional-internasional dirasaun Mota Ain/Maliana: Rai-taka kuaze tinan TNH - Estadu Timor-Leste iha osan atu investe iha área hothotu. No to ohin loron investimentu boot nebe Governu halo no kontinua investe mak estrada. Maibé problema mak ne'e hafoin Governu investe tiha miloens no biloens ba estrada diak no 'luxu', hafoin hosik eh abandona tiha, sein halo manutensaun kontínua. Embora baleta no estrada hotu nakonu ho rai no fatuk. Lolos kondisaun hanesan ne'e sei bele salva. Maibé Ministériu kompetente la liga duante tinan até udan mai sobu sai pior. Projetu estrada barak nebé abandona mak hanesan: Estrada Dili ba Mota Ain; estrada Aileu ba Ainaro, estrada Dili ba Baucau, no auto estrada (jalan toll) iha Suai. Projetu estrada sira ne'e hotu kategoria luxu no kualidadi. Tanba kolokasaun orsamentu ba konstrui projetu sira ne'e ho osan montante boot no rezulta projetu nebé mos kualidadi. Atu estrada hotu nebé...

MANEIRA | TIPS 13 PREPARA PROPÓSTA BA TEZE

Wainhira sei hanorin fakuldade filozofia iha Universidade privadu iha Dili, tinan hira liu ba, estudante ida husu ba hau oin-sa prepara propósta teze | eskripsi nian. Formulasaun nebe hau hakerek iha né nudar notas nebe uluk hau fo ba amigo né no hau nia esperiénsia sei hanesan estudante mos. Espera katak notas né ajuda alin nebe uluk husu no ita boot sira nebe karik agora presiza. Nudar estudante universitáriu sinál mak né: Nia bele espresa nia hanoin akadémiku iha koalia no hakerek. Hakerek propósta teze nudar momentu aprende hakerek ho matenek tuir lisan akademia nian. Oin-sa atu susesu hakerek propósta teze ida? Antes alin estudante sira hakerek propósta teze nian, karik diak lao tuir estrutura sira nebe aprezenta tuir mai né. 1. Fiar-an Antes hahu buat hotu-hotu, ita boot tenki fiar-an katak ita bele halo servisu né. Presiza konsidera katak né faze da’uluk atu hahu buat importanti ida iha ita boot nia moris. Né duni haboot uluk buat ida naran fiar-an né. Prosesu seluk tuir...