Ita senti katak loron-loron ita funu ho ita nia hahalok nebé negativu tanba ita husik buat negativu ne’e tama. Ita hakonu ita-an no husik buat negativu hotu livre hakbesik-an ba ita.
Ita labele husik buat pozitivu ruma sai husi ita nia-an-ibun, se buat negativu deit mak haleu ita. Saida mak tama ida ne’e mak sei sai.
Wainhira ita sai ba hemu kafé ho ita nia kolega balu, ita sei hetan ema negativu ruma tur iha ita nia sorin, koalia konaba moris ida ne’e aat, moris nebá la diak, no mundu ne’e hanesan nakukun lós. Laiha buat ida mak diak. Ita hanoin tó iha pontu ida hakarak tara tiha ema ne’e, atu nia hakotu lalais ona nia sofirmentun iha mundu ne’e…la komik maibé bele hamnasa uitoan!
Ita sei sai ba hemu kafé ho ita nia kolega ne’e? Ita sei halo hanesan ne’e nafatin? Ita labele hatama-an beibeik ba mundu hanesan ne’e. Mundu hanesan ne’e bele halo ita sai bulak. Mundu hanesan ne’e bele halo ita hirus. Tanba ne’e ita labele hatama-an ba iha mundu negativu hanesan ne’e.
Karik ita laos ema negativu ida, maibé wainhira ita hatama-an iha mundu (ambiente) negativu, mak ohin ita sei hamohu ita nia loron ho buat negativu deit. Ita komesa hahu ita nia loron nodi buka ema seluk nia sala, governu nia sala, igreja nia sala, mundu nia sala. Ita buka hatene fali buat aat sira nebé akontese horseik, buat negativu sira nebé akontese ohin, aban no durante ita nia moris tomak.
Ema barak hader mai hahu nia loron ho notísia negativu nebé naran TVTL, TV One, BBC, Aljazira. Ida ne’e maneira nebé sala nodi hahu ita nia loron. Se ita halo nune’e, hanesan ita dehan mai ita buka buat failansu hotu, buat sala hotu, buat aat hotu-hotu nebé akontese iha ita nia rai, nebé ita nia governu halo, no mundu ne’e halo. Mai ita hatama hotu buat negativu sira ne’e ba ita nia-an. Mai ita fó han ita nia kakutak ho buat sira ne’e, no husu ba ita nia-an tanba sa ita hanoin no halo buat negativu hela deit durante loron tomak? Mai ita haré lai notísia nodi hatama buat negativu ba ita nia-an molok ba toba. Durante oras walu, ita husik ita nia konsiente kraik han informasaun negativu sira ne’e. Hafoin ita husu ba ita nia-an tanba sa ita hader iha dadersan ho sentimentu nebé la hakmatek no laran susar?
Hahalok hanesan ne’e la lori ita nia-an ba susesu, tanba ne’e laos ita nia-an nebé lolós. Ita bele hatene ema nebé lao dadaun ba deskobre nia-an nebé lolós no susesu hein hela nia. Ema ne’e mak ema nebé gosta haré no rona notísia negativu ka ema ne’e mak ema nebé hader mai halo nia orasaun, rona múzika sira nebé fó ispíritu, ka lé livru ka aritgu sira nebé inspira nia nodi dezenvolve nia moris? Se mak sei hatama ispíritu ba ita nia fuan? Se mak sei hatama desizaun? Se mak sei fó lisensa buat tauk nian tama ba ita nia laran? Se mak sei hatama buat konfiansa, fiar-an ba ita? Se mak sei husik buat frustasaun ka stress tama?
Iha dadersan, saida mak ita haré no ita rona, ida ne’e mak sei lori ita tama ba ita nia loron ohin. Ita atu ba nebé no sei halo saida, ita nia desizaun sira ohin barak mak hetan influénsia husi buat nebé ita haré no ita rona iha dadersan.
Nebé mak diak liu? Rona buat sira nebé lori ita ba susesu ka ita nia mehi nebé lós ka rona buat sira nebé halo tauk ita nia-an, halo laran susar, frustradu, stress, no hanoin negativu? Se ita hakarak hili buat negativu, mak buat ne’e sei taka dalan ba ita atu ita la brani foti risku ba saida deit. Ita sei husu la pára, tanba sa ita labele hakat sai? Tanba kada oras iha loron ida, ita rona razaun hotu nebé halo ita labele hakat sai, no razaun tanba buat sira ne’e sei laiha rezultadu.
Ita husu ba ita nia-an tanba sa ita sai ema negativu no stress? Tanba sa ema agora barak buka hakalma-an ho aimoruk aat? Balu haré ka rona deit notísia negativu ida tenki hemu ona aimoruk atu bele hakmatek.
Ema balu la haré ka rona notísia, durante tempu barak. Ita hakarak hatene? Ema ne’e halao nia moris diak liu. Nia nunka dehan, “Hau hein katak hau bele hatene hotu informasaun konaba joven feto sira rakut-malu hadau malu mane, tanba mane hahu menus ona.” Feto menina sira ne’e ida mate halo triste tebetebes, maibé durante semana ida ita boot la hatene notísia ne’e. Lós katak notísia ne’e halo triste, maski ita boot bele hatene notísia ne’e iha loron ne’e kedas mos sei la muda buat ida.
Ita la haré notísia mos sei la hadók ita husi susesu, sai diak ka atu sai riku. Afinál diak liu tanba ajuda ita sai hakmatek no lori ita ba susesu. Karik ita la haré notísia ita nia uma laran, kazamentu sei lao la diak? Ita nia uma laran, ita nia kazamentu, nudar aman no inan, oan ho nia maun-alin sira nia moris sei lao diak liu tan, tanba dook husi AVÓ negativu naran: TELEVIZAUN KA RÁDIU. Ita la presiza hatene informasaun nebé la dezenvolve ita nia vizaun. Ita tenki brani husik no soe hotu buat nebé destroi ita nia hakmatek no taka dalan ba ita nia susesu.
Koalia naruk ona, saida mak ita tenki halo? Implementa buat sira nebé ita koalia ne’e iha ita nia moris. Atu sai susesu iha moris ne’e, ita tenki hatudu ita nia hahalok ka karákter nebé pozitivu. Atu sai ema pozitivu, ita labele husik buat negativu sira tama ba hafoer ita nia kakutak no hakonu ita nia laran.
Uza ita nia tempu hotu nodi lori ita ba ita nia-an nebé lós. Lé artigu motivasaun sira nebé inspira ita boot nia moris. Koalia ho ema sira nebé motiva ita atu sai pozitivu no sesesu liu tan.
Nune’e ita sei hakfodak ho ita nia-an rasik tanba iha modifikasaun boot iha ita boot nia moris. Peace and Good! Gcb.
Nune’e ita sei hakfodak ho ita nia-an rasik tanba iha modifikasaun boot iha ita boot nia moris. Peace and Good! Gcb.