Haré rasik deit ba transporte sira nebé halai ba mai iha estrada. Ita matan sei la ses husi Honda nia naran nebé iternamente ema ibun temi no matan hakré. Marka Honda, sai ona belun ba ema hotu, joven tó katuas, menina tó ferik, sira doko ba mai hodi hakonu dalan sira ho “liurai dalan” ne’e.
Maski nune’e se mak buka hatene, “Liurai dalan” Soichiro Honda nia istória nakukun, monu-hader no failla fila-fila iha tempu pasadu? Nia laiha títulu akadémiku hanesan Enjineiru, Doutor no Professor. Nia laos estudante nebé ho kakutak nabilan lós. Nia mos laos alunu nebé famozu iha klase laran, tanba nia fatin mak banku kotuk, nebé ses husi mestri nia atensaun. “Iha eskola hau nia valor la diak, maibé hau la triste no moe, tanba hau nia mundu mak mákina no motor sira.”
Wainhira hahu halao nia bisnis sira, Honda sempre monu ka failla. Iha loron ida nia moras, halo mohu hotu nia osan, no universidadi hasai tiha nia. Maibé nia la pára ho nia mehi sira.
Nia domin ba mákina, nebé nudar eransa husi nia aman, hahu husi ofisina iha reparasaun agríkola fatin nia aman servísu ba, iha suku Kamyo, Japaun Klaran, nia fatin moris. Nia mos dala barak halimar iha dulas haré fatin hodi haré mákina Dizel nebé hamos háre. Iha dulas háre fatin ne’e, joven oan nebé moris iha 17 Novembru 1906, bele hela iha nebá oras ba oras. Sei iha hela tinan 8, nia tenki hean bisikleta lao dók hodi hakarak haré deit oin-sa aviaun ida semo.
Afinal nia domin ba mákina la saugati. Wainhira nia iha tinan 12, Honda konsege halo motor ho modelu travaun ain-nian. Maibé iha nia hanoin nia la mehi atu sai nudar emprezáriu automotive. Nia hatene nia mai husi família kiak. No mos nia isin fraku, la bonito, nebé dala ruma halo nia la fiar-an…hehehe…Honda mos…
Iha idadi 15, Honda “badiu” ba Japaun, servisu iha Kompainia Hart Shokai. Nia patraun, Saka Kibara, kontenti ho Honda nia maneira servisu. Honda nebé servisu ho koidadu no matenek tebes sasan mákina nian. Mákina lian saida deit mak nia rona la diak, ka oliu ruma turu-sai, Honda buka rezolve kedas. Tinan nen nia servisu iha nebá hodi aumenta nia matenek konaba mákina. No iha idadi 21, nia patraun husu ba nia atu loke tan sanak kompainia ida iha Hamamatsu, maibé nia la rejeita nia patraun nia lia-husu. Iha Hamamatsu nia komportamentu servisu diak nafatin. Nia servisu hadia asinante sira nia kareta mos diak lalais. Tanba ne’e nia serviu tó kalan boot, dala ruma tó fali rai-nakaras. Nia kakutak mamar ne’e lao nafatin. Iha tempu nebá, kareta nia janti sira halo husi ai, tanba ne’e labele aguenta todan ka nakadoko. Nia mos hamosu ideia atu troka tiha janti ai ho besi-isin. Rezultadu servisu ne’e ekstra-ordináriu. Janti besi-isin ne’e folin makás, ema barak buka, no esporta, haruka ba nasaun liur. Iha idadi 30, Honda asina nia direitu patente da’uluk nian.
Hafoin kria tiha janti besin-isin, Honda hakarak husik ona nia patraun, hodi harí nia ofisina mesak. Nia hahu hanoin, espesialista saida mak nia tenki foti? Nia hanoin ba liu kedas oin-sa halo Kadeli Pistaun (Anel de Pistão), nebé iha tinan 1938, nia ofisina hahu produs duni. Maibé koitadu, nia obra ne’e Toyota la simu, tanba la vigor iha estandar. Kadeli nebé nia produz la joga, tós liu, tanba ne’e la folin iha merkadu. Nia la haluha nia kolega sira nia reasaun konaba nia faillansu ne’e. Sira hotu arepende nia sai husi ofisina patraun Saka Kibara nian.
Tanba faillansu ne’e, Honda sai moras todan. Liu fulan rua nia diak fali husi moras. Nia ba kontinua diriji nia ofisina. Maibé, problema Kadeli Pistaun seidauk iha solusaun. Atu hetan respota ba problema ne’e nia ba aumenta nia matenek iha universidadi konaba mákina nian. Meiu-dia nia fila husi universidadi, nia ba liu nia ofisina servisu tó dader nodi prátika koinesimentu foun nebé nia simu. Hafoin tinan rua hanesan estudante, universidadi hasai tiha nia, tanba raru, dala barak la tuir aulas.
Honda nebé apaixonadu ho kareta cross, dehan: “Hau senti sofre makás, tanba wainhira hau hamlaha ema la fó han, maibé hakonu hau nia ulun ho isplikasaun oioin konaba hahan ninia impaktu.” Nia isplika ba nia Reitor, katak nia la mai universidadi atu buka diploma, maibé koinesimentu. Nia isplikasaun ne’e hanesan minimizasaun ida ba Reitor.
Tanba nia hikis-kosar, ikus mai Toyota simu ninia Kadeli Pistaun nia dezeñu. No Toyota hakarak halo kontratu ho nia, tanba ne’e Honda hanoin atu harí fábrika. Mabé dala ida tan kasian, nia mehi ne’e pára, tanba Japaun prepara ba funu, neduni la fó fundus. Nia la lakon hanoin. Nia buka halibur fundus husi grupu balu nebé suport nia harí fábrika nebé nia mehi. Dala ida tan, susar hanesan la dók husi Honda. Hafoin funu nakfera, nia fábrika hetan sunu ba dala rua.
Maibé, Honda la dezanima. Nia buka halibur lalais fali nia empregadu sira. No nia haruka sira rekoilla kalen bensol restu hotu nebé Amérika nia ro-ahi funu soe, uza hodi rekonstroi nia fábrika. La imajina, rai-nakadoko iha tempu nebá harahun tan fábrika nebé ho susar nia harí. Tanba ne’e nia disidi fan tiha fábrika Kadeli Pistaun ne’e ba Toyota. Hafoin ne’e, Honda koko inisia fali negósiu sira balu. Maibé esforsu sira ne’e mos failla hotu.
Iha tinan 1947, hafoin funu, Japaun susar hetan kazolina. Iha situasaun hanesan ne’e Japaun nia ekonomia sai runguranga boot. Iha situasaun difisil ne’e, Honda labele fan nia kareta hodi sosa ai-han ruma atu nia uma laran bele aguenta moris. Iha kondisaun apertadu ne’e, nia monta motor kiik ba iha bisikleta. Laiha ida imajina, saida mak Honda halo ne’e nia viñu sira mos interese. Sira hotu nadodon mai hameno, tó nia rasik laiha rezerva. “Hahu husi motor Honda” ne’e, ikus mai hodi hamosu mos kareta Honda.
Ida ne’e mak dalan ba Honda atu hahu fábrika motor. Desde ne’e, susesu la dook tan ona husi Honda nia liman. Motor Honda, tuir kedas kareta Honda nebé ikus mai “sai liurai dalan nian” iha mundu tomak. Soichiro Honda hameno, katak labele haré susesu iha mundu industria automotive, maibé haré ba failla hotu nebé nia hetan. “Ema haré hau nia susesu ne’e pursentu ida deit, mabé sira la haré pursentu sisa nolu-resin sia nebé nudar hau nia failla, monu-hader”, hatutun Honda. Nia fó konseillu, testamentu, nune’e: “Wainhira ita hetan failla, monu-hader iha ita nia moris, ne’e mak hahu fali ita nia mehi, mehi fali ho mehi foun no hakas-an ba transforma mehi ne’e sai realidadi”.
Fontes:
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Soichiro_Honda.