TIMOR NOW HATENE

Ita senti katak loron-loron ita funu ho ita nia hahalok nebé negativu tanba ita husik buat negativu ne’e tama. Ita hakonu ita-an no husik buat negativu hotu livre hakbesik-an ba ita. Ita labele husik buat pozitivu ruma sai husi ita nia-an-ibun, se buat negativu deit mak haleu ita. Saida mak tama ida ne’e mak sei sai.  Wainhira ita sai ba hemu kafé ho ita nia kolega balu, ita sei hetan ema negativu ruma tur iha ita nia sorin, koalia konaba moris ida ne’e aat, moris nebá la diak, no mundu ne’e hanesan nakukun lós. Laiha buat ida mak diak. Ita hanoin tó iha pontu ida hakarak tara tiha ema ne’e, atu nia hakotu lalais ona nia sofirmentun iha mundu ne’e…la komik maibé bele hamnasa uitoan! Ita sei sai ba hemu kafé ho ita nia kolega ne’e? Ita sei halo hanesan ne’e nafatin? Ita labele hatama-an beibeik ba mundu hanesan ne’e. Mundu hanesan ne’e bele halo ita sai bulak. Mundu hanesan ne’e bele halo ita hirus. Tanba ne’e ita labele hatama-an ba iha mundu negativu hanesan ne’e....

Iha semana rua liu ba, iha loron 7 Juilu 2018, Amo Papa Fransisku hamutuk ho lider 19 husi relijiaun sira seluk reza ba paz, liu-liu husu paz ba nasaun sira iha Médiu Oriente (Timur Tengah) .   Momentu importanti ida ne’e selebra iha sidadi Bari. Iha estrada sira iha sidadi ne’e, nakonu ho ema husi tradisaun fiar oioin, nebé espontáneu mai hamutuk iha eventu istóriku ne’e. Atu husi sidadi Bari, mundu loke janela fuan nian ba Médiu Oriente. Amo Papa, iha sorumutuk ne’e, iha ninia diskursu dala barak koalia makás kontra violénsia iha Médiu Oriente no sira nebé iha kondisaun sofrimentu laran tanba rezulta husi funu nebé laiha morál. Tanba ne’e iha momentu espesiál ne’e, tau liman hamutuk ho líder relijiaun sira seluk halo deklarasun klaru ida nebé hanaran: Deklarasaun ba paz. Iha diskursu sorumutuk ne’e, Amo Papa mos mensiona klaramente katak: Ita tomak nia klamar, husi tradisaun fiar hotu, nia abut iha Médiu Oriente. No wainhira Amo Papa sae ba podium, nia hanoin relasaun kl...

Moris atu sai oin-sa iha loron ne’e, depende ba ita nia desizaun no   reasaun. Prinsípiu ka sigredu ou lei 90/10 buat simples, maibé bele muda ita nia moris iha minutu. Iha ita nia moris, akontesimentu hotu nebé ita labele kontrola iha 10% deit. Ita la hatene bainhira mak kopu ida rahun, aviaun ida monu no ita nia familia ida hetan dezastre ka susar. Oin-sa ita bele kontrola ita nia reasaun rasik hasoru buat sira ne’e? Loron-loron ema barak tebetebes mak sofre tanba stress. Sira hanesan ema nebé nunka haksolok; nunka hetan susesu. Sira nia loron mohu no liu lét deit ho frustradu, hanoin aat no dezanima. Buat aat deit mak sira halo no akontese iha sira nia moris. Sira nia laran susar halo mohu tempu, lakon sira nia belun diak, no moris laiha ksolok. Buat hotu-hotu laiha ida mak midar. Sira nia moris hanesan fali monster ida nebé hatauk tebes. Ida ne’e mak ita boot nia konseitu moris? Karik nune’e labele tauk. Tanba ita boot bele modifika-an! Kumpriende no halo tuir deit pri...